İlk 6 ayında bebeğinizi sadece anne sütü ile besleyiniz. Bebeğinize 6. ayından önce, hastalık döneminde bile su, bitki çayı ve meyve suyu vermeyiniz. Yaygın bazı yanlış inanış ve bilgiler yüzünden bebeğe doğar doğmaz şekerli su içirilir. Bu, bebeğin açlık duygusunu yok edip, emmesini engeller. Özellikle doğumdan hemen sonra salgılanan ilk sütün bebeğe verilmesi çok önemlidir. Doğumdan itibaren 30 dakika içerisinde bebeğinizi emzirmeye başlayınız. İlk 4-6 hafta boyunca günde 8-12 kez emzirmelisiniz. Bebek ağladıkça ve istedikçe emzirilmelidir. Beslenme süresi bebekten bebeğe farklılık gösterebilir, ancak emzirme döneminin başlarında bebeğinizi her istediğinde ve istediği süre kadar emzirmeye çalışınız. Uygun emzirme tekniği bebeğinizi ve sizi rahatlatacak ve, sütünüzün verimliliğini arttıracaktır. Anne sütü almakta olan çocuklara emzik ve sakinleştirici araçlar verilmemeli, anne ve bebeğin aynı odada kalması sağlanmalıdır. Bebeğinizden ayrı kaldığınız durumlarda, kendi sütünüz ile nasıl besleyeceğinizi ve bunun devamlılığını nasıl sağlayacağınızı doktorunuza danışınız.
Bebeğinize Neden Anne Sütü Vermelisiniz?
Bebeğinizin uygun beslenmeye, şefkate, psikolojik uyarılara ve enfeksiyonlara karşı korunmaya ihtiyacı vardır. Anne sütü, bebeğinize ilk 6 ay içinde tek başına yeterli olan, onun normal gelişmesine yeten besin öğelerini içeren, yeni doğan ve süt çocukları için en uygun ve doğal tek besindir. Anne sütü, bebeğinizin fizyolojik ve psikososyal gereksinimlerini ilk 6 ay içinde tek başına karşılar. Çocuğunuzun gelişimi normal olduğu sürece 6. ayından sonra ek gıdalara başlamak şartıyla onu emzirmeye 2 yıl devam edebilirsiniz. Bebeğinizin kilo artışının ideal olması (haftada 115-225 gr ağırlık kazanması, vücut ağırlığındaki kaybın %8 den az olması), yeterli idrar ve dışkı çıkarması, cildinin normal görünümde olması anne sütünüzün yeterli olduğunun göstergesidir. Eğer ikiz, üçüz bebekleriniz varsa, sütünüzün miktarında da bebeklerinizi beslemeye yetecek kadar artış olacaktır.
Anne Sütünün Bebeğinize Yararları Nelerdir?
- Her zaman steril ve ısı ayarlıdır,
- Enfeksiyonu önler (kulak iltihabı, ishal, solunum sistemi, menenjit, idrar yolu, apandisit),
- Ani bebek ölümü riski azalır,
- Sindirimi kolaydır, yemek borusu ve mide duvarında oluşabilecek yara riski azalır,
- Solunum yolu hastalıkları, alerji ve obesite (şişmanlık) daha az görülür,
- Çene ve diş gelişiminde rolü vardır,
- Küçük yaşlarda yeterli anne sütü almış erişkinlerde lenfoma, lösemi, diabet,kronik karaciğer hastalığı,crohn hastalığı, çölyak ve kalp hastalığı riski azalır,
- Bebeğin rutin aşılara antikor yanıtı daha iyi olur.
- Görmedeki netlik gelişmesi artar,
- Bebeğin ruhsal, bedensel ve zeka gelişimine yardımcı olur.
Emzirmenin Anneye Yararları Nelerdir?
- Anne sütü ucuzdur,
- Hazırlama sorunu yoktur,
- Anne ile bebek arasındaki duygusal bağı geliştirir,
- Anneyi göğüs, over (yumurtalık) ve uterus (rahim) kanserine, kemik erimesine karşı korur,
- Rahmin iyileşmesini hızlandırır,
- Anemiyi ( kansızlığı) önler,
- Altı ay veya daha uzun süre emziren anneler de doğum sonrası kilo kaybı, yağ dokusu kaybı ve deri altı kıvrım kalınlığındaki azalma çocuklarını mama ile besleyenlere göre daha belirgindir.
Emzirme Döneminde Nelere Dikkat Etmelisiniz?
Emzirme döneminde beslenmenizi uygun ve yeterli olacak şekilde ayarlamaya dikkat ediniz. Bol sıvı tüketmeye dikkat ediniz. Günde en az 12 bardak olacak şekilde; süt, ayran, az şekerli limonata, komposto veya taze meyve suları içilebilir. Çay ve kahve tercih edilmemelidir. Dinlenmeye özen gösterip, sakin ve dinlendirici ortamları tercih ediniz. Doğru beslenmeniz için mutlaka bir Beslenme ve Diyet Uzmanından yardım alınız. Sütünüzün miktarı ve kalitesi, yeterli ve dengeli beslenme bilginizle doğru orantılıdır. Bebeğinizden ayrı kaldığınız zamanlarda, bebeğinizi emziriyormuş gibi gündüz 2-3 saatte bir, geceleri de 1-2 kez sütünüzü pompa ile boşaltarak biriktirip (anne sütü 6 saat oda ısısında, 24 saat buzdolabında ve 6 ay derin dondurucuda bekletilebilir) bebeğinizi kendi sütünüzle besleyebilirsiniz.
Emzirme Dönemindeki Özel Durumlar Nelerdir?
Emzirmenizi engelleyecek veya ara vermenize neden olacak, sizden veya bebeğinizden kaynaklı özel durumlar söz konusu olabilir. Böyle bir durumda, hemen süt vermeyi kesmeniz sakıncalı olacaktır. En doğru çözüm, aşağıda listelenmiş bazı durumlarla karşılaştığınızda, acil olarak doktorunuzu arayıp emzirme işlemine devam edip etmeyeceğinizi sormanızdır.
Emzirme Döneminde Anne İle İlgili Özel Durumlar:
- Sezeryanla doğum,
- Anne ve bebeğin ayrı kaldığı durumlarda,
- Bazı ilaçların kullanımı sırasında,
- Meme apseleri,
- Aktif tüberküloz (solunum yoluyla hastalığın bulaşacağı dönem) döneminde anne bebekten uzak tutulur, ancak sağılmış anne sütü bebeğe verilebilir,
- Kabakulak,
- Hepatit B: Bebeğe hepatit B immünglobulin ve hepatit B aşısının ilk dozu verildikten sonra anne sütü ile beslemeye devam edilebilir,
- HIV (AIDS) :Virüs pastörizasyonla ortadan kalktığından anne sütü pastörize edilerek kullanılabilir,
- Wilson hastalığı ( D-penisilamin kullanılıyorsa),
- Ağır psikiyatrik bozukluklar,
- Radyoaktif ajanlarla karşılaşma,
- Meme kanseri.
Emzirme Döneminde Bebek İle İlgili Özel Durumlar :
- Yarık damak,yarık dudak,
- Prematüre,
- Pamukçuk,
- Doğumda ağzında diş olan bebek,
- Bazı doğuştan metabolizma hastalıkları.
Emzirme Döneminiz Boyunca Egzersiz Yapabilir misiniz?
Emzirdiğiniz dönemde düzenli olarak orta derece zorluktaki hareketleri içeren egzersiz yapabilirsiniz. Aşırı egzersiz süt tadını değiştirebilir. Bebeğinizin, egzersiz sonrası sütünüzü almaması durumunda, egzersiz sonrası duş alıp, ilk gelen sütü sağıp atarak, sonraki sütü veya egzersiz öncesi sağdığınız sütü bebeğinize veriniz.
Emzirme Döneminiz Boyunca Sigara İçmenizin Zararları Nelerdir?
Nikotin ve türevleri anne sütüne geçer ve bebeğin dolaşımında yoğun miktarda bulunur. Nikotin süt salınımını azaltmaktadır. Bebeğinizin yanında sigara içilmemesi sağlanmalı, eğer içiliyorsa da nikotini azaltılmış çeşitte en az sayıda sigara içilmesi tavsiye edilir. Eğer sigara kullanıyorsanız, bebeğinizi sigara içiminden yeterli bir süre sonra emziriniz ve bebeğinizin kilosunu yakından izleyiniz.
Bebeğinize Ek Besin Vermeye Ne Zaman Başlayabilirsiniz?
Gelişimi normal ve sadece anne sütü ile beslenen bebeğinize 6. ayından itibaren ek besin vermeye başlayabilirsiniz. Bebeğinize vereceğiniz ek besinlerden elde edilen enerji, toplam enerjisinin % 50 sini geçmemelidir. Gluten içeren besinleri ilk 6 ay vermeyiniz, gluten içeren besinleri 6. aydan sonra vermeye başlayabilirsiniz. Yumurta, balık, domates, çilek gibi alerjen olma ihtimali olan besinler ailedeki alerji öyküsüne göre alınmalıdır. Ek besinlere aşlamanızın iki ana nedeni vardır: Birinci ve gerekli ilk neden, anne sütünüzün artık yeterli olamadığı besin öğelerini aya göre takviye etmektir. İkinci ve önemli diğer neden de bebeğinizi katı ve kıvamlı olduğu kadar değişik tattaki çeşitli besinlere alıştırmak, ileriki yaşlarda daha kolay ve çok yönlü yeme alışkanlığı kazandırmak, sağlıklı, kaliteli bir yaşama hazırlamaktır.
Bebeğinize Ek Besin Vermeye Erken Başlamanızın Sakıncaları Nelerdir?
- Eğer bebeğinize ek besin erken verilmeye başlanılırsa,
- İshalli ve alerjik hastalıklarda artış,
- Anne sütünde azalma,
- Aşırı beslenme,
- Malnütrüsyon (Ayına göre olması gereken kilodan daha düşük kiloya sahip olması) söz konusu olabilir.
Bebeğinize Ek Besin Vermeye Geç Başlamanızın Sakıncaları Nelerdir?
- Eğer bebeğinize ek besin verilmeye geç başlanılırsa,
- Büyüme geriliği,
- İmmünitede ( bağışıklık sistemi ) azalma, ishal ve diğer enfeksiyon hastalıkları,
- Malnütrisyon (Ayına göre olması gereken kilodan daha düşük kiloya sahip olması),
- Mikronutrient ( Vitamin ve Mineral ) eksiklikler söz konusu olabilir.
Bebeğinize Ek Besin Verirken Nelere Dikkat Etmelisiniz?
Bebeğinize, 1. 6-7 ay arasında yumuşak ezme kıvamında ve sıvı besinleri, 2. 7-8 ay arasında pütürlü ve püre kıvamında besinleri, 3. 8-12 ay arasında püre kıvamında çatalla ezilmiş besinleri, 4. 12. aydan itibaren kolay çiğnenebilen tüm yiyecekleri verebilirsiniz. Ek besinleri birer birer deneyerek, ilk olarak bebeğiniz açken ve az miktarlarda kaşık veya bardakla veriniz. Sabırlı, deneyen ve telaşsız bir tutum içinde olmanız bebeğinizi rahatlatacak, sizin de kolay sonuç almanıza yardımcı olacaktır. Gıdaları birbiri ile karıştırmak, daima şekerli tadında vermek bebeğinize bir müddet sonra itici gelebilir. Bebeğiniz yeni tatlara alışamaz, ilerde kilo sorunu olan ama tatlıdan vazgeçemeyen çocuğa dönüşebilir. Bebeğinizin reddettiği, asla tatmak istemediği bir besini bir müddet vermeyip, sonra açken deneyiniz, yine istemezse ısrar etmeyip, 2-3 ay sonra tekrar deneyiniz, Besin gruplarının hazırlanma ve pişirilme yöntemleri farklı farklıdır. Beslenme ve Diyet uzmanınızdan doğru teknikleri öğreniniz. Ancak, bebeğinize verdiğiniz her besin temiz ve taze olmalı, sık ısıtılmamalıdır. Pişirilen besinlere tuz ilavesini 12. aya kadar yapmayınız. Bu aylarda çiğneme ve dil hareketleri gelişen çocuk zaten masada aile ile yemeğe oturacağından az tuzlu ve baharatsız ev yemeklerini artık tadabilir. Tuz olarak iyotlu tuz kullanmayınız. Bebeğinize 18. ayın sonuna kadar kaynatılmış olarak veriniz. Balın alerji yapma olasılığı olduğundan, ilk 12 ay bebeğinize bal vermeyiniz. Alerji yaptığına inandığınız bir gıda varsa bir müddet yedirmeyip, sonra tekrar gözlemleyerek deneyiniz.
6. Ayından İtibaren Bebeğinize Verilecek Besinler Nelerdir?
Bebeğinize 6. ayından itibaren anne sütünün yanı sıra devam maması (veya inek sütü), yoğurt, meyve suyu, pekmez, ¼ yumurta sarısı verebilirsiniz.
7. Ayından İtibaren Bebeğinize Verilecek Besinler Nelerdir?
Bebeğinize 7. ayından itibaren anne sütü, tam yumurta sarısı, bisküvi, pirinç, pirinç unu, sütlü mama, meyve suyu, yoğurt, dana, tavuk ve balık eti, bitkisel yağlar, sebze püre, sebze çorbası, pekmez, devam mamaları verebilirsiniz.
8. Ayından İtibaren Bebeğinize Verilecek Besinler Nelerdir?
Bebeğinize 8. ayından itibaren anne sütü, kıymalı ve sebzeli iyi ezilmiş ev yemekleri, tam yumurta, pastörize peynir, tahıl ve kuru baklagil ezmeleri, pekmez, süt veya yoğurt, devam mamaları verebilirsiniz.
12. Ayından İtibaren Bebeğinize Verilecek Besinler Nelerdir?
12. ayından itibaren çocuğunuz anne sütünün yanısıra aile sofrasına oturup uygun baharatlarla pişirilmiş yemeklerden yiyebilir. Kolay ve Besleyici Çorba Tarifleri Sebze Çorbası (2 porsiyon) Enerji: 208 kkal-5,4 gm protein /100 ml Malzemeler: 1 küçük boy havuç, 1 orta boy patates, 1 orta boy domates, 1 yemek kaşığı mercimek, bulgur veya pirinç, 1 yemek kaşığı zeytinyağı.
Hazırlanışı: Sebzeler iyice yıkanır, küçük olarak doğranır.1 yemek kaşığı tahıl unu, 1 yemek kaşığı zeytinyağı eklenerek, pişirilir. Tel süzgeçten geçirilen çorbayı bebeğinize verebilirsiniz. Evde tavuk eti veya dana kıyma ,olduğunda 1 tatlı kaşığı katılabilir. Çocuğa etin kendisinin ezilerek verilmesi besleyicidir. Et suyunun herhangi bir besleyici değeri yoktur. 1 yaşına kadar tuz katılmamalıdır. Acısız Tarhana Çorbası (2 Porsiyon) Enerji:136 kkal-2,2 gm protein/100 ml Malzemeler: 2 yemek kaşığı kuru tarhana, 1 tatlı kaşığı zeytinyağı, Değişik sebzeler. Hazırlanışı: Bir tencereye 2 yemek kaşığı kuru tarhana konur, az su ile sulandırılır. Üzerine 1 çay bardağı su,1 küçük boy havuç, patates (rendelenmiş) ve 1 yemek kaşığı zeytinyağı eklenip pişirilir.