Aşırı terleme (Hiperhidrozi) nedir?
Terleme vücudun ısı kontrolünü yapmak için meydana gelen fizyolojik bir olaydır. Aşırı terleme (hiperhidroz) ise çevre koşulları ve vücudun ısı kontrolünden bağımsız olarak fazla miktarda terleme durumudur. Hiperhidrozu olan hastaların terlemesi için hareket etmelerine gerek yoktur. Hatta oturdukları yerde ellerinden ter damlayabilir. Hastalık, primer, bir ilaç yâda tıbbi bir duruma bağlı olarak gelişebilir. Bölgesel aşırı terleme özellikle koltuk altı, avuç içi, ayak tabanı ve daha nadir olarak baş-boyun bölgesinde olan terlemedir.
Yemek yerken terleme, Frey sendromu denilen durumda görülür. Yaygın hiperhidroz; hormonal, nörolojik, enfeksiyonel sebeplerle ya da kalp damar hastalıkları, solunum sistemi hastalıkları, ilaç ve zehirlenme nedenleriyle meydana gelebilir.
Bölgesel aşırı terleme, diğer terleme rahatsızlıklarına oranla daha sık görülür. Nedeni tam anlamıyla bilinmemekle birlikte sinir sisteminin uygunsuz çalışması, hastalığın temel nedeni olarak görülmektedir.
Aşırı terleme belirtileri nelerdir?
Belli bir nedene bağlı olmayan aşırı terlemeye primer hiperhidroz denir. Hem kadın hem de erkeklerde eşit oranda görülür. Ortalama başlangıç yaşı genellikle 25 yaş civarıdır. Ancak el terlemesi ve ayak terlemesi daha erken başlayabilir. Primer bölgesel hiperhidrozon tanısının konulabilmesi için hastada en az 6 ay süren bölgesel ve aşırı terleme yanında şu belirtilerin olması gerekir:
- Haftada en az bir terleme atağının olması
- Terlemenin simetrik olması
- Hayat kalitesini bozması
- 25 yaşından önce ortaya çıkmış olması
- Aile öyküsü olması
- Uykuda terleme olmaması
Aşırı terleme, kişileri çok rahatsız ettiği için psikososyal sorunlara neden olabilir. Ayrıca aşırı terleyen bölgelerde mantar enfeksiyonları da sık görülür.
Aşırı terlemeye bağlı komplikasyonlar nelerdir?
Aşırı terleyen bölgelerde bakteriyel ve mantar enfeksiyonları, egzama ve deri döküntüleri, sosyal ve duygusal problemler en sık görülen komplikasyonlardır.
Aşırı terlemenin tanısı nasıl konur?
Hastalardan detaylı bir öykü almak esastır. Belli bir nedene bağlı olduğu düşünülmeyen primer bölgesel hiperhidrozda ek testlere gerek yoktur. Ancak genel hiperhidroz varsa hastanın kan basıncı ve kilosuna bakılır, detaylı nörolojik muayenesi ve kan tetkikleri yapılır.
Aşırı terleme tedavisi nasıl yapılır?
Aşırı terleme genel vücut terlemesi şeklinde ise nedeni araştırılır ve nedene yönelik tedavi yapılır. Primer bölgesel terlemede cerrahi ve cerrahi olmayan tedavi seçenekleri vardır. Cerrahi olmayan tedavide bölgesel uygulanan veya ağızdan alınan ilaçlarla terlemenin azaltılması sağlanır. Botox ve iyontoforez, kullanılan diğer tedavi yöntemleridir. İyontoforez tedavisi özellikle el terlemesi vakaları için uygundur. Bu tedavide hastalar ellerini içinde musluk suyu ve elektrotlar olan plastik bir kabın içine koyar. Başlangıçta tedavi 2-3 gün boyunca günde 10 dakika uygulanır. Verilen elektrik enerjisi yavaş yavaş artırılır.
Botox tedavisi hem el ve ayak terlemesi hem de koltuk altı terlemesi için uygulanmaktadır. Botox uygulamasından önce uygulama yapılacak bölgeye terleme alanının saptanması için nişasta iyot testi yapılabilir. Tedaviden 4 gün ile 2 hafta kadar değişen sürelerde terlemede azalma olur. Etki süresi yaklaşık 4-12 aydır.
Özellikle koltuk altında geçmeyen terleme durumunda koltuk altı sinirlerine yönelik cerrahi tedavi uygulanabilir ya da koltuk altındaki ter bezleri cerrahi olarak çıkarılabilir. Günümüzde bu cerrahi yöntemler endoskopik olarak da yapılabilmektedir.
Tedavi edilmek istenen bölgedeki ter bezlerini yok eden modern cihazlar da geliştirilmiştir. Bu cihazlarla başarılı sonuçlar elde edilmesine rağmen ödem, kızarıklık ve his kaybı gibi yan etkiler de bildirilmiştir.