Astım nedir?
Astım hava yollarının duyarlılığının artmasına bağlı olarak gelişen kronik bir hastalıktır. Tekrarlayan öksürük ve hışıltı ile karakterizedir. Astımda hem büyük hem küçük hava yolları etkilenebilir. Astım her yaşta görülebilirse de vakaların %30'u yaşamın ilk yılında ortaya çıkar. Son yıllarda tüm alerjik hastalıklarda olduğu gibi astım görülme sıklığı da artmıştır. Hastalık sıklığında artış nedeni olarak kapalı ortamlarda yaşama, ev tozları ve akarlar gibi ev içi alerjenlere maruziyet sorumlu tutulmaktadır.
Astımda hava yollarında daralma ve krizler şeklinde ataklar tipiktir. Astımlı hastalarda bronşlarda mikrobik olmayan iltihap vardır. Buna bağlı olarak bronşlarda salgılar artar, bronş duvarı kasılır ve hasta astım atağı geçirir . Toz, duman, koku, polenler atağı başlatabilir. Astım alerjiye bağlı olabileceği gibi alerjiden bağımsız gelişebilir.
Alerjik astım nedir?
Kadınlarda daha sık görülen alerjik astım, özellikle bahar aylarında kendini gösterir. Alerjik astıma sıklıkla alerjik rinit eşlik eder. Alerjik astım, alerjik faktörlere bağlı gelişen bir astım türüdür.
Astımın nedenleri nelerdir?
- Ailede astım varlığı
- Solunum yoluyla toz ve kimyasal maddeler maruz kalan meslekler
- Bebeklik döneminde alerjenlere maruz kalma
- Bebeklik döneminde ağır solunum yolu hastalıkları geçirmek
- Annenin gebeyken sigara içmesi
- Yoğun sigara dumanına maruz kalma
Astım belirtileri nelerdir?
Astım hastaları ataklar arasında genellikle rahat olur. Astımın tetiklendiği durumlarda bronşlarda ödem ve salgı artışı olur. Buna bağlı öksürük, nefes darlığı ve göğüs ağrısı ortaya çıkar. Şikayetler gece veya sabaha karşı şiddetlenir. Belirtiler kendiliğinden düzelebileceği gibi hastaneye yatış gerektirecek kadar şiddetli olabilir. Öksürük genellikle kuru ve balgamsızdır. Soluk alıp verirken ıslık sesi duyulabilir.
Astım tanısı nasıl konur?
Astım tanısı konulmadan önce hekim, hastadan detaylı bir öykü alır. Öksürük ataklarının sıklığı, haftada kaç kez ortaya çıktığı, atağın gece veya gündüz yaşanması, ailede astım varlığı ve diğer alerjik belirtiler sorgulanır. Atak esnasında muayene edilen bir hastanın bulguları tipiktir. Solunum fonksiyon testi, alerji testi, burun salgı testi ve akciğer grafisi, yapılabilecek tetkikler arasındadır.
Astım tedavisi nasıl yapılır?
Astım tedavisi planlanırken hastalığın ağırlık derecesine göre tedavi planlanır. Eğer alerjik astım düşünülüyor ise alerji ilaçları verilir. Ataklar esnasında hastayı rahatlatmak için solunum yoluyla uygulanan spreyler kullanılır. Kortizon, tedavide önemli rol oynar. Hem sprey şeklinde hem de ağızdan uygulanabilir. Tedavinin başarısı, hastanın geçirdiği atak sayısının azalmasına göre belirlenir.
Astımlı hastalar nelere dikkat etmelidir?
- Özellikle yatak odasında halılar, kilimler, kadife perdeler, peluş oyuncaklar gibi toz tutan eşyalar kaldırılmalıdır. Yatak ve yorgan, yün ya da pamuk yerine sentetik olmalıdır. Çift nevresim kullanmak faydalı olabilir. Çarşaf ve nevresimler, haftada bir 50 derecede yıkanmalıdır. Halılar güçlü elektrikli süpürgelerle temizlenmelidir. Ev ortamı nemli olmamalıdır ve iyi havalandırılmalıdır.
- Alerjik astımı olanlar bahar aylarında araba ve evlerin pencerelerini kapalı tutmalıdır. Evde mümkünse evcil hayvan bulundurulmamalıdır. Polen mevsiminde maske kullanılabilir. Dışarıdan gelindiğinde kıyafetler değiştirilmeli ve yıkanmalıdır. Üzerinde küf ve mantar üremiş eşyalar evden uzaklaştırılmalıdır.
- Astımlı hastalar sigara içmemeli ve sigara içilen ortamlarda bulunmamalıdır.
- Astımlı hastalar solunum yolu hastalıklarına daha kolay yakalanırlar. Bu nedenle her yıl eylül- ekim aylarında grip aşısı yaptırmaları uygun olur. Enfeksiyon durumlarında uygun antibiyotik yanında ilaç dozları artırılır. Soğuk havadan kaçınmak doğru olacaktır.
- Bazı astımlı hastalarda egzersiz astım atağını başlatabilir. Bu nedenle egzersize başlamadan önce solunum yolunu genişletici ilaç almalarında fayda vardır. Tozlu ortamlarda egzersizden uzak durmak gerekir.
- Bazı astımlı hastalarda mide reflüsü bulunur. Mide reflüsü atakları artırabilir. Bu nedenle uygun şekilde tedavi edilmelidir.
- Astım hastalığı çocuk hekimleri, iç hastalıkları uzmanı, göğüs hastalıkları uzmanı ve alerji uzmanı tarafından takip ve tedavi edilebilir.