Her insanın kendini üzgün ve mutsuz hissettiği günler olabilir. Ancak depresyon hastalarında bu üzgün ve çökkün olma hali günler ve haftalar boyunca devam eder. Depresyon bazı kişiler tarafından hafife alınsa da toplumda her 10 insandan biri hayatı boyunca depresyon geçirmektedir. İngiltere'de yapılan bir çalışmada yaşları 4-16 arasında olan çocuklarda bile % 4 oranında depresyon tespit edilmiştir. Ancak doğru tespit, doğru destek tedavisi ve antidepresanlar ile depresyon tedavi edilebilir. Depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlara antidepresan denir.
Antidepresanlar Hangi Hastalıklar İçin Kullanılır?
- Obsesif kompulsif bozukluğu olan hastalar: Kişiyi rahatsız eden takıntılı düşünce ve hareketlere sahip insanlardır. Takıntılı düşüncelerinden geçici olarak kurtulmak için bazı tekrarlayıcı hareketler yapabilirler. Temizlik hastalığı, simetri hastalığı, büyükten küçüğe doğru dizme gibi...
- Yaygın anksiyete bozukluğu olanlar: Kişiler yaşadıkları durumla uygun olmayacak şekilde sürekli endişelidirler. Endişe konuları, para, iş, sağlık ve aile ile ilgili olabilir. Genellikle en olumsuz sonucu düşünürler. Bu düşünceler için ortada bir sebep olması gerekmez. Kaygı düşünceleri en az 6 ay boyunca devam etmektedir.
- Travma sonrası stres bozukluğu yaşayanlar: Çok stresli, üzücü ve korkutucu yaşamsal olaylardan sonra gelişen aşırı kaygılı olma halidir. Ciddi trafik kazaları, cinsel saldırı, soygun, uzun süreli cinsel istismar, şiddetli ölümlere tanık olmak, terör saldırıları, deprem, sel ve yangın gibi durumları yaşamış olanlarda sık görülür.
- Uzun süren kronik ağrıları olan hastalar
Antidepresan Nasıl Etki Eder?
Antidepresanlar beyindeki serotonin ve noradrenalin gibi kimyasal maddelerin düzeyini arttırarak etki gösterir. Bu maddelere nörotransmitter adı verilir. Adı geçen kimyasal maddelerin kişinin ruh halini iyileştirici etkisi vardır. Antidepresan ilaçlar beyinden gönderilen ağrı sinyallerini de azaltır. Bu nedenle kronik ağrı tedavisinde de andidepresanlar kullanılmaktadır. Antidepresanlar depresyonun nedenini ortadan kaldırmadığından psikoterapi ile birlikte kullanılmalıdır.
Antidepresanlar ne kadar etkilidir?
Çoğu insan antidepresandan fayda görür. Hafif depresyon vakalarında çok etkili değilken, ağır depresyon vakalarında oldukça yararlıdır.
Antidepresan nasıl kullanılır?
Antidepresanlar ağızdan ilaç formunda satılır. Hekimler başlangıçta düşük dozda başlarlar. Genellikle faydaları en erken bir hafta düzenli kullanımdan sonra ortaya çıkar. Bazen bu etki 2-3 hafta sonra da başlayabilir. Başlangıçta görülen hafif yan etkilere zamanla tolerans gelişebilir. 4 hafta kullanımdan sonra hiç fayda görülmediyse ilacın değiştirilmesi veya dozun arttırılması gerekebilir. Genellikle depresyon tedavisi 6 aya kadar uzayabilir. Ancak hayat boyu ilaç kullanması gereken insanlar da vardır. Depresyon ilaçlarında doz atlamamak, unutulan dozları birlikte almak sakıncalıdır.
Antidepresanların yan etkileri nelerdir?
Farklı antidepresanların farklı yan etkileri vardır. Yan etkilerin pek çoğu bir haftalık kullanımdan sonra ortadan kalkar. Yan etkiler çok şiddetliyse hekime bilgi vermek gerekir. Her antidepresanın yan etkileri ilaç prospektüsünde yazar. Genel olarak görülen yan etkiler:
- Başlangıçta hastalar kendilerini daha da endişeli hissedebilirler.
- Hazımsızlık ve mide ağrıları
- İshal veya kabızlık
- İştah kaybı
- Aşırı yemek yeme
- Baş dönmesi
- Uykusuzluk
- Baş ağrısı
- Cinsel istekte azalma
- Orgazm olma zorluğu
- Rrkeklerde ereksiyon problemleri
- Ağız kuruluğu
- Bulanık görme
- Aşırı terleme
- Çarpıntı
- İşeme problemleri
- Baş dönmesi
- Vücuttan tuz kaybına bağlı belirtiler
- İntihar düşünceleri: Nadir olarak antidepresan kullanan hastalarda başlangıçta intihar düşünceleri olabilir. Özellikle 25 yaş altı gençler risk altındadır. Bu belirti ortaya çıktığında doktora ve hastanın yakın çevresine bilgi vermek gerekir. Görülen bu yan etki zamanla ortadan kalkar.
Yukarıda saydığımız yan etkiler her antidepresanda görülmez. Antidepresanlar içerdikleri kimyasal madde ve etki mekanizmasına göre guruplara ayrılırlar. Ayrıca her hastada yan etki görülmesi beklenmez.
Serotonin Sendromu Nedir?
Serotonin geri alımını azaltan antidepresan kullanımı esnasında ortaya çıkan ciddi bir tablodur. Başlıca belirtiler:
- Bilinç bulanıklığı
- Kaslarda seyirme
- Terleme
- Titreme
- İshal
- Ateş
- Çarpıntı
- Nöbet geçirme
- Düzensiz kalp atışı (aritmi)
Bu belirtilerden hafif olanlar için doktoru aramak, ağır belirtiler içinse ambulans çağırmak gerekir.
Serotonin geri alımını azaltan ilaçlar uzun süre kullanıldıklarında tip 2 diyabete neden olabilecekleri görülmüştür. Bu ilaçlar bipolar bozukluğun manik evresinde kullanılmazlar. Tip 1 ve Tip 2 diyabet hastalarında kullanımları uygun değildir. Hemofili adı verilen kanama bozukluğu olan hastalarda ve epilepsili hastalarda durumu kötüleştirebilirler. Göz tansiyonu (glokom), ciddi kalp, böbrek hastalığı ve karaciğer hastalığı varlığında çok dikkatli kullanılmaları gerekir.
Antidepresan Kullanırken Nelere Dikkat Edilmeli?
Antidepresanlar ibuprofen denilen ağrı kesici dahil olmak üzere pek çok ilaçla etkileşebilir. İlacı kullanmaya başlamadan önce prospektüsü doğru okumak gereklidir. İlaç yazılmadan önce kullandığınız ilaçlar konusunda doktorunuza önceden bilgi vermelisiniz.
Gebeler Antidepresan Kullanabilir Mi?
Hamileliğin erken evrelerinde antidepresanlar kullanılmaz. Ancak gebenin genel durumu çok bozuksa, gebeliğine ve etrafına zarar verme potansiyeli varsa istisna yapılabilir. Antidepresan kullanımına bağlı gebeliğin sonlanması, doğacak bebekte doğuştan kalp hastalığı, doğacak bebekte pulmoner hipertansiyon gibi komplikasyonlar olabilir. Ancak bu komplikasyonlar her antidepresan kullanan gebede ortaya çıkmaz. Hamilelerde kullanılabilecek hafif etkili antidepresanlar vardır.
Emziren Anneler Antidepresan Kullanabilir Mi?
Emziren annelerde normal koşullarda antidepresan kullanılmaz. Ancak annenin durumu çok ağırsa, bebeğine zarar verme potansiyeli varsa emziren annelerde kullanılabilecek antidepresanlar vardır. Bazı durumlarda annenin sağlığı ön planda tutularak anne sütü kesilebilir.
Çocuklar ve gençlerde antidepresan kullanımı
Genel olarak antidepresanlar çocuklarda ve gençlerde nadir kullanılır. Bunun nedeni bu ilaçların gençlerde intihar eğilimi yaratmasıdır. Ancak hasta bilişsel ve davranışçı tedavilere cevap vermiyorsa, çocuk psikiyatri hekimi gözetiminde bu tedaviyi kullanabilir. İlaç tedavisinin yanında mutlaka psikoterapi yapılmalıdır.
Antidepresanlarla Birlikte Alkol Kullanılabilir Mi?
Alkol ile birlikte antidepresan alımı kesinlikle tavsiye edilmez. Alkol zaten bir depresandır. Depresyonlu hastalar alkol kullandığında belirtiler kötüleşir. Alkolle birlikte antidepresan alırsanız, uyuşukluk ve baş dönmesi yaşayabilirsiniz. Antidepresan ilaçlar uyuşturucu ilaçlarla birlikte de kullanılmaz. Uyuşturucu ilaçların da depresan etkisi vardır.
Bitkisel Antidepresan Kullanabilirmiyim?
Sarı kantaron bu konuda en bilinen bitkisel maddedir. Ancak bunlar hekimler tarafından önerilmez. Çünkü içerdikleri etken madde standart değildir. Klinik araştırmalar yapılmamıştır. Üstelik diğer ilaçlarla etkileşimleri tehlikeli sonuçlar doğurabilir.
Antidepresan Alanlar Araç ve Makine Kullanabilir Mi?
Antidepresanlar baş dönmesi, uyuşukluk ve görmede bulanıklaşmaya neden olabilirler. Bu nedenle ilacı başladıktan sonra bir müddet araç ve makine kullanılmamalıdır.
Antideprasanı Aniden Bırakırsam Ne Olur?
Diğer ilaçlar gibi antideprasanlar aniden bırakılırsa yoksunluk belirtileri ortaya çıkar. En sık görülen belirtiler baş dönmesi, dengesiz yürüme, yorgunluk ve baş ağrısıdır. Ayrıca hastalık kısa bir süre tekrar nüksedebilir. Depresyon ve aşırı sinirlilik görülebilir. Hekimler antidepresanların dozunu yavaşça arttırır, keserken yavaşça doz azaltıp keserler. Antidepresan kullanırken ''bugün iyiyim ilaç almazsam olur'' düşüncesi çok yanlıştır.
Antidepresanlar Yiyecek ve İçeceklerle Etkileşir Mi?
Bir grup antidepresan kafeinin etkisini arttırmaktadır. Bu hastalarda çarpıntı ve huzursuzluk görülmektedir. Ancak bu etki tüm antidepresanlar için geçerli değildir.
Depresyon için başka hangi tedaviler etkilidir?
- Hafif depresyon: Düzenli egzersiz, rahatlama ve uyku
- Orta depresyon: Hem psikoterapi hem ilaç tedavisi gereklidir.
- Ağır depresyon: İlaç tedavisi ve psikoterapi. Tedavi 6 aydan uzun sürebilir.